'Ze is vorige week overleden, ' zegt ze, 'maar moet je kijken.' Ik sta in de woonkamer van een goede vriendin. We staan naast elkaar, voorovergebogen te kijken naar een grote kartonnen doos. Ze bukt en maakt het langzaam open. 'Kijk.' zegt ze. Ik kijk. In de doos zit kleding. Niet zomaar kleding. Babykleding. Mijn vriendin pakt de brief die erbij zit op. 'Deze kleertjes zijn bestemd voor pasgeboren kinderen in de oorlog.'
Het is een handschrift van een oude mevrouw. Met balpen geschreven, een beetje kriebelig. 'Ze is 93 jaar geworden' zegt mijn vriendin. 'Het laatste jaar van haar leven heeft ze dit gebreid. Voor Oekraïne. Daar was ze veel mee bezig.' Ik zie hoe mijn vriendin wat onthand is met de kleertjes. Het moet een bestemming krijgen. Ik vraag aan haar wie de vrouw was die deze prachtige werkjes maakte, en ze begint te vertellen. 'Zij heeft veel meegemaakt. De oorlog. De bommen. Dochter van een NSB-er, de beklemming van de jaren 50. En hoe ze na de oorlog zwanger raakte van haar vriendje voordat ze getrouwd waren.' Mijn vriendin vertelt over de abortus die volgde, en hoe de vrouw later voor de klas stond als juf.
'Ze heeft haar leven lang gewerkt met kinderen, maar die zelf nooit gehad. Gevolg van die abortus. Dat ging toen anders dan nu.' Mijn vriendin aarzelt of ze de geheimen die de vrouw had wel met mij zal delen. Dan zegt ze: 'Praten over hoe je voelt dat doen we nu soms wel eens teveel, maar toen sprak niemand daar over. Dat deed je niet. Over vrijen hield iedereen zijn mond en het hele dorp sprak schande over haar. Bovendien moest er gewerkt worden.' Ik knik.
Ik buk en pak een kledingstuk uit de doos. Maatje 56. Wit. Er zit een klein bloempje op. Een viooltje. Ik kijk er naar en zie er een baby in. Naast me hoor ik: 'Zo klein en kwetsbaar begint het leven. En voor je het in de gaten hebt is het weer voorbij.....' Mijn vriendin is er een beetje melancholisch van. Het is een mooi breiwerkje. Heel precies. Met liefde gemaakt. Voor en door oorlogskinderen. Onderweg naar een nieuwe bestemming.