Mede in het kader van de week Cultuur in Actie! schreef ik twee teksten. Beide vind je hieronder.
Basiscursus organiseren
Om je in het kader van cultuur in actie, een idee te geven van wat er doorgaans van je gevraagd wordt als je een kunst en cultuur idee hebt dat mensen met zichzelf en/of elkaar verbindt, heb ik
opgeschreven wat je in de basis moet doen als je openbaar organiseert.
Begin bij het oprichten van een stichting. Dat doe je niet alleen; verzamel mensen om je heen die je idee zien zitten. Formuleer in hoofdlijnen wat het doel is van de stichting. Je stichting
werkt volgens de Governance Code Cultuur. Dit is door de overheid geintroduceerde gedragscode om de transparantie van geldstromen te waarborgen en fraude te voorkomen. Lees het en pas het toe.
Formuleer vervolgens je missie en visie aan de hand van je idee. Voer een behoeftepeiling uit. Dit is een mooi begin. Nu kun je starten met het uitwerken van je idee. Dit heet vermarkten.
Schrijf een projectplan voor je idee. Neem daarin in elk geval de volgende plannen op: marketingplan, doelgroepenbeleid, vrijwilligersbeleid, veiligheidsplan. In je marketingplan schrijf je hoe
je je publiek bereikt en hoe je je kaartjes gaat verkopen. In je veiligheidsplan beschrijf je hoe je omgaat met je verantwoordelijkheid als organisator; parkeervoorzieningen, verkeersregelaars,
EHBO, tenten met speciale brandcertificaten, geluid en je buren, iemand met horecapapieren, geen bierflesjes, wel plastic bekers, brandblussers, nooduitgangen. Dat soort dingen. Je moet ook over
voldoende sanitaire voorzieningen beschikken. Bovenstaande heb je ook nodig om in aanmerking te komen voor fondsen en subsidies. Die moet je aanvragen omdat je entreeprijs anders torenhoog is
en/of je je ingehuurde kunstenaars/personeel niet of onvoldoende kunt betalen.
Dan de begroting, die moet sluitend zijn. Aan de opbrengstenkant zijn de verhoudingen ongeveer zo: 1/3 eigen middelen/sponsoring, 1/3 overheid & fondsen, 1/3 entree. Eigen middelen en
sponsoring is aan deze kant van streep de sluitpost. Hoe meer van de overheid/fondsen en entree komt, hoe minder eigen middelen je hoeft in te zetten. Eigen middelen zijn vaak je eigen uren en de
uren van ander personeel (lees vrijwilligers). In NL wordt het normaal gevonden om baromzet als substantiele opbrengstenpost op te nemen onder eigen middelen. Met andere woorden; het publiek
wordt aangemoedigd om consumpties te nuttigen. 'De horeca moet er ook wat aan verdienen' is een normale gedachte in onze cultuur. Kunst en cultuur moet gezellig zijn. Houdt er rekening mee dat
Nederlanders zuinig en kritisch zijn als het gaat om de entreeprijs. Soms zijn mensen gewend geraakt aan de idee dat kunst & cultuur gratis of goedkoop geconsumeerd kan worden. Gratis wordt
altijd ergens betaald, maar dat wil niet iedereen horen. Daar komt bij dat niet iedereen deelname aan kunst & cultuur kan en/of wil betalen. De inkomensverschillen zijn groot.
Dan heb je de kostenkant. Als je voor kwaliteit gaat moet je daar geld voor over hebben. Om een beetje geluid uit een instrument te krijgen is een mens wel een paar jaar onderweg. Dan komt er nog
de kunst van het optreden bij. Hij/zij moet naar je toe. Hij/zij is misschien met een band. Nederland is een land waar kunst & cultuurbeoefening wordt gezien als hobby, maar een kunstenaar
kan van applaus alleen niet leven. Kortom, reserveer daar gewoon een serieus bedrag voor. Houdt rekening met reiskosten, blauwe M&Ms, kleedkamers en andere basisvoorzieningen. Investeer in
licht & geluid. Dan heb je nog te maken met het weer; een overkapping/tent/tipi/yurt/een gebouw is niet gratis. Dan je aankleding, stoelen, vrijwilligers, buma/stemra, verzekering, en meer
van dat soort basisvoorzieningen waar je geld voor nodig hebt. Een grote post voor het organiseren van kunst & cultuur is doorgaans de huur en onderhoud van een gebouw. Zorg ervoor dat je
begroting sluitend is.
Kennis van de voorwaarden van fondsen, beleid en middelen overheden, en de indieningstermijnen is een must om te weten of je projectplan aansluiting kan vinden. Let op je planning. Subsidieregels
veranderen. Er zijn wel potjes die nog niet zijn bestemd, maar die hebben zo allemaal hun eigen voorwaarden.
In Drenthe is het verder van belang dat je draagvlak vindt in een dorp, of dat de buurtvereniging jouw idee omarmt. Doe je iets buiten deze lijnen, dan is de kans op subsidie zeer klein. De
provincie vindt het verder van belang dat je groot denkt, dat je kunst en cultuur en Drenthe vermarkt, dat je niet in kleinschaligheid blijft hangen maar groeiambities toont. Je publiek moet
groeien. Lange termijn is leuk, maar er is een voorkeur voor een termijn tot de volgende verkiezingen. Niet iedereen heeft in de gaten wat de organisatorische consequenties zijn van zulke
gedachten. Denk aan inzet personeel/vrijwilligers/logistiek etc. Het gaat verder niet alleen om leefbaarheid, maar ook om de allure van de regio.
Houd er wel serieus rekening mee dat er uiteindelijk heel weinig geld beschikbaar is. Er wordt veel georganiseerd en het meeste geld (overheid en fondsen) gaat naar het westen, zeggen ze. Houd er
rekening mee dat politici dingen zeggen die niet worden herkend of onderschreven door hun ambtenaren, en vice versa. Zoiets staat nooit op papier.
Als je kunst en cultuur wilt organiseren is het handig om vrienden te worden met de wethouder en de burgermeester. Ook als dat klootzakken of kutwijven zijn. Nederland is een land van de lobby.
Doe dat maar niet alleen. Kijk hoe ze dat bijvoorbeeld in de vastgoedsector doen, daar kun je een hoop van leren. Dan is er nog je administratie en de belastingdienst. Het beschrijven van de regelgeving rondom projectleiding/zzp/loondienst/ kunstenaars is een
masterclass waard. Deze regels zijn namelijk niet even helder.
Kortom, als je kunst en cultuur wilt organiseren moet je vooral de mensen en de regels vinden, kennen, interpreteren en laten aansluiten bij jouw project. Dat is een vak apart. Er gaat circa 2/3
van je organisatietijd in zitten. Dat moet je zelf doen. Jij trekt de kar. Vooraf is lastig in te schatten om hoeveel uur het gaat. Reken op onbetaald en grote onzekerheid of het lukt. Het is dus
ondernemen met risicoverdubbelaar. Je moet ze durven nemen. Verder gaan de kosten jaren voor de baten uit. Je moet vertrouwen winnen, je krijgt het niet cadeau. De tijd die verder rest kun je
inzetten om je idee echt gestalte te geven.
Blijf ondertussen rustig, doe aardig, tel je zegeningen, wees dankbaar, gastvrij. Sla af en toe met de vuist op tafel, leer omgaan met je demonen, en zorg dat je voor je eten niet afhankelijk
bent van je culturele onderneming. Als je al inkomen verdient als kunstenaar/organisator, dan verdien je in de meeste gevallen namelijk niet veel meer dan iets tussen een vrijwilligersvergoeding
en minimuminkomen. Dat heeft te maken met onze cultuur. Ik kom daar straks op terug.
Leer omgaan met kritiek, want als je verantwoordelijkheid draagt krijg je daar altijd mee te maken. De beste stuurlui staan aan wal, en zijn je vleesgeworden demonen. Er is meer; zoals
samenwerken met mensen, communicatie, gastvrijheid, mensen in het licht zetten en tot hun recht laten komen. Maar dat hangt helemaal samen met jouw idee.
Om het hier even eenvoudig te houden, zwijg ik nu over de impact van coronaregels en verantwoordelijkheden die op het bordje komen van organisatoren en de invloed daarvan op ons kunst en
cultuurstelsel.
Als je in NL per sé kunst & cultuur wilt organiseren, zorg dan dat je in de basis voor een overdosis doorzettingsvermogen beschikt, en een paar mensen bij wie je je thuis voelt om met
regelmaat je tegenslagen te delen, maar ook om met je mee te denken, je scherp te houden, om mee te juichen op het moment dat de kleine dingen lukken en je even het gevoel hebt dat je droom toch
uitkomt. Ik heb het geluk dat die mensen op mn pad zijn gekomen de afgelopen jaren.
Tot slot. Houd er rekening mee dat de grondwaardering van kunst & cultuur in Nederland al eeuwen anders is dan in bijvoorbeeld Duitsland. Dit heeft bij verkiezingen invloed op ons stemgedrag
en daarmee ook op het overheidsbeleid. In Nederland is in verhouding heel weinig geld voor kunst & cultuur. We geven niet zo makkelijk geld uit aan immateriele zaken. We zijn bovendien een
land waar nieuwe regels ook dikwijls een antwoord is op pijn en verdriet, een land waar de koopmansgeest en lobby regeert, waar amusement dikwijls voor kunst wordt aangezien. Een land waar niet
iedereen begrijpt dat kunst & cultuur een fundament van onze beschaving is en dat je daarin fors moet investeren wil je het overeind houden en tot bloei laten komen...
#cultuurinactie
Judith
De eerste keer dat ik haar ontmoette was aan de vergadertafel bij cafe Groothuis. Daar zat ik s avonds aan nadat Gerrit Miedema me had gevraagd om mee te denken over de invulling van Festival de
Opening. 2015. Ik kon wel iets met een bluegrass podium. Hij had Judith Gerfen ook gevraagd. Ze kon misschien wel iets met de aankleding doen, en dat sprak me erg aan. Slingers en ballonnen, dat
miste ik op de festivals die ik kende. Sfeer.
Judith wist er wel raad mee, had leuke ideeën daarover én bovendien ervaring. Bij Festival de Opening verdween ze uit beeld, maar ik had haar kaartje. Een paar maanden later belde ik haar op, met
de vraag of ze me wilde helpen bij Boet'n Deure. Dat wilde ze wel. Het klikte. Vanmiddag helpt ze me opnieuw opbouwen, voor de eerste wedstrijd Banjo Werpen. Kleinschalig. Er zijn nu veel regels,
en ik voel me verantwoordelijk voor de gezondheid van deelnemers, de slingers en ballonnen én dan is er nog het hart dat klopt en uitkijkt naar een weerzien.
Judith denkt met me mee over de aankleding en tilt en sjouwt met mij de spullen. Ik zou wensen dat ik mn handen uit de mouwen kon steken zoals anderen dat kunnen, maar mijn lijf trekt dat niet.
Zij kan het en biedt het mij steeds weer aan. Ze steunt me niet alleen met het gesleep maar weet ook altijd weer mn hart te bereiken als het tegenzit of als ik er doorheen zit. Zonder haar was ik
allang gestopt met organiseren. Zij is er sinds 2015. Dankjewel lieve Judith.
En dankjewel Gerrit dat je destijds je nek hebt uitgestoken in Emmen en me toen gevraagd hebt mee te denken over Festival de Opening. Ik heb er veel van geleerd en er zijn via dat festival veel
mensen op mn pad gekomen die ik nog steeds graag zie. Ik denk er met plezier aan terug.
In de afgelopen jaren zijn er meer mensen op mn pad gekomen met wie het fijn organiseren is, die net als ik onderbetaald of onbetaald bijgedragen hebben aan ons welzijn; het fundament van onze
samenleving. Dankjewel daarvoor.
#cultuurinactie