1975, 13 april 's avonds. Het is stil en donker op straat. Ergens in de Veenkoloniën voelt een vrouw lichte paniek. Ze is hoogzwanger en heeft geen idee wat er gebeuren gaat. Behalve haar buurvrouw is er niemand om haar heen die antwoorden geeft op vragen die ze heeft rondom haar aanstaande bevalling. Haar moeder overleed toen ze 13 jaar was, haar vader een paar jaar later. Haar broers en zus hebben hun eigen leven. Met haar verdriet kon ze de afgelopen jaren nauwelijks bij iemand terecht, en ook als puber kan ze zich niet ontwikkelen. Als mor deurgoan werd het credo waarmee ze volwassen werd. Na het overlijden komt het gemis pas echt binnen als ze op school een appeltaart voor moederdag gaan bakken. Het slaat een diepe wond. Een paar jaar woont de puber bij haar familie, maar ze verlangt naar een eigen leven. Met dit kind dat geboren wil worden, maakt ze een nieuw begin met zichzelf. Haar lieve man staat aan haar zij. De huisarts komt langs, en zegt dat het kind er morgenvroeg zal zijn. Hij vertelt haar wat ze moet doen: blijf maar gewoon op bed liggen. Er is geen reden voor paniek, als de wachtkamer vol is, zal hij daaraan ontsnappen en haar komen helpen. Morgenvroeg. Maar als de huisarts weg is, komen de weeën goed op gang. De vrouw volgt haar intuïtie, en loopt rondjes om de tafel. Rond middernacht komt de buurvrouw even poolshoogte nemen, en belt daarop direct de huisarts. Om 1.30 staat hij bij het bed. 7 centimeter ontsluiting. Op 14 april rond 2.30 komt het meisje ter wereld. Even ligt ze bij haar kersverse moeder, waarna ze wordt schoongemaakt en aangekleed. Zo ging dat toen. Dolgelukkig zijn ze met de kleine meid. Ze heeft nu een gezin. Dit is het begin.
Het is augustus 2018, 43 jaar later op een zomerse dag. Ik wandel met de vrouw in de bossen van de Westerwolde. Vlakbij het huis waar zij zelf geboren is. Ik praat met haar over haar puberteit en seksualiteit. Ze is er kort over: over lichamelijkheid en seksualiteit werd niet gepraat. Niet toen ze zwanger was, en ook niet daarvoor. Het is altijd moeilijk geweest om het ter sprake te brengen. Ze vertelt me over de manier waarop ze zichzelf herkent in mijn verhaal. Ze vertelt hoe veel mannen met haar en met andere jonge vrouwen omgingen, over de schaamte en de beklemming van het zwijgen. Haar baarmoeder bewaart de pijn en de geheimen, die van haar en die van haar moeder en alle generatie daarvoor. Het meisje werd ermee geboren....
Ik ben dat meisje. Vandaag vinden mijn moeder en ik elkaar. Ik herken haar gemis. De leegte. Het zit ook diep in mij. Oma is altijd bij me. Na jaren durf ik eindelijk openhartig met mijn moeder te praten over mijn ervaringen en durf ik te vragen naar die van haar. We praten over gevoelens die zij nooit met iemand delen kon. Het zonlicht valt op ons, en ik voel me zo rijk dat ik ze mag horen. Er valt veel op zijn plek. We praten over haar relatie met oma, die er niet voor haar kon zijn, over de leegte van mijn puberteit, en hoe het verder ging. Er zijn geheimen. Zo weten we amper iets van oma. Ze werd geboren in 1907 in het veen bij Bargercompascuum. Crisisjaren. Er zijn een paar foto's, een paar herinneringen. Mogelijk waren er ook dagen met zonlicht, maar mijn moeder herinnert zich vooral dat oma altijd ziek was - migraine - en daarom veel pijnstillers slikte. Wel honderd per week, die haalde mijn moeder als meisje dan voor haar bij de apotheek. Vreselijk vond ze dat. Ik concludeer dat oma geen moeder voor mijn moeder kon zijn. Ze overleed veel te vroeg, haar vreugde en verdriet nam ze mee in haar graf en kregen een plek in het hart van mijn moeder. Haar schaamte kreeg een plek in de baarmoeder van mijn moeder. Zij kwam ermee ter wereld, toen oma zo oud was als ik nu bijna ben....
We zitten op het bankje bij het vennetje en kijken over het water. Ik probeer me voor te stellen hoe het is voor een pubermeisje, zonder moeder, in de jaren '60 in de Veenkoloniën. Hoe het is om te leven met de beklemming van het destijds gebruikelijke en opgelegde zwijgen. Hoe het is om je lichaam als meisje niet te mogen leren kennen en welke impact dit heeft op je eerste seksuele ervaringen. Eeuwenlang. En even schiet door me heen hoe iemand vorige week me waarschuwde dat ik als ik schrijf over wat ik voel, er mensen geraakt zouden kunnen worden, en hoe ik daardoor weer even besefte hoe spannend het steeds voor me is om me te uiten. Nu voel ik waar het bij mij vandaan komt en laat ik die beklemming nog meer los.
Superblij ben ik dat ik een pad gevonden heb dat me zoveel licht en energie geeft, veel meer dat ik met droge ogen voor kan stellen. Wat een rijkdom. Mijn zomerproject is bijna ten einde, ik heb veel geleerd over vrouwelijke lichamelijkheid. Ik heb gereedschap gekregen om mijn grenzen steeds beter te voelen, en ik zie steeds beter waar ik kwetsbaar ben. Ik heb geleerd hoe ik negativiteit los kan laten, ik ervaar met steeds meer eerbied, genot en trots mijn eigen lichaam en krijg ik bijzondere doorkijkjes op mijn pad. Bovendien vertrouw ik steeds meer op het leven, dat me alles aanreikt wat ik nodig heb om mijn licht te kunnen laten schijnen. Het opnieuw kennismaken met mijn moeder is ook een groot cadeau, wat een prachtige vrouw is zij. Ondanks en dankzij haar verdriet en pijn is ze er in geslaagd de beste moeder ter wereld ter zijn. We hebben elkaar diep geraakt vandaag en elkaar opnieuw gevonden. Meer dan honderd jaar na de geboorte van oma, komen wij zo opnieuw tot leven. Zalig is het, nu ik voel en steeds meer durf te geloven dat alles steeds op zijn plek valt.
Tecla Kramer - Bentlage (1907 - 1964)